อ่าน I, Robot จบแล้ว .. มีแง่มุมหลายๆ อย่างที่อธิบายถึงหุ่นยนต์/สมองโพสิตรอน และกฏสามข้อชัดเจนขึ้น แม้ว่าจะเคยอ่านกฏสามข้อและกฏข้อที่ศูนย์มาแล้วหลายหนในนิยายเล่มอื่นๆ ของอาสิมอฟ แต่ I, Robot นี้ไม่นับว่าเป็นการฉายหนังซ้ำแต่ประการใด .. ตรงกันข้าม I, Robot นับว่าเป็นเล่มที่เติมช่องว่างที่หายไป หรือเติมเนื้อหาบางส่วนในนิยายเรื่องอื่นให้เต็ม ..

I, Robot เป็นเรื่องสั้นหลายๆ ตอนต่อกัน แต่ละตอนเหมือนตั้งใจเขียนเพื่อให้เข้าใจในตัวกฏชัดขึ้น อย่างเช่น การตีความกฏในสถานการณ์ล่อแหลมต่างๆ ความสมบูรณ์ของกฏแต่ละข้อที่ขาดไม่ได้แม้แต่บางวรรคตอน การยึดมั่นและตีความคำสั่งมนุษย์ ผลกระทบของสมองโพสิตรอนต่อมนุษย์ มนุษยชาติ .. รวมถึงกฏข้อที่ศูนย์ที่จริงๆ แล้ว ดร.ซูซาน แคลวิน กล่าวไว้ (ในเชิงขยายบริบทของกฏข้อหนึ่ง – และยังนับเป็นกฏข้อที่หนึ่ง) ก่อน ห.จิสการ์ดจะคิดค้นและตราเป็นกฏข้อที่ศูนย์ในชุดหุ่นยนต์/นคร เสียอีก

สรุป นิยายของอาสิมอฟก็ยังเป็นนิยายของอาสิมอฟแหละ มักจะมีบทสนทนาที่โต้เถียงกันด้วยเหตุผลเยอะๆ .. สนุกก็ตรงการใช้เหตุผลตามบริบทในนิยายนี่ล่ะมั๊ง :)

มีข่าวแว่วมาว่าอาจจะมีการสร้าง สถาบันสถาปนา เป็นภาพยนตร์ .. หุๆๆ รอดูกันต่อไป ..